۱- دانشیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، تهران، ایران. ۲- دانشیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، تهران، ایران.،
چکیده: (۲۳۷ مشاهده)
عدالت ابعاد و وجوه مختلفی دارد و هریک از مکاتب سیاسی و حقوقی تلاش میکنند تا دیدگاه خود را در ارتباط با تحقق آن مطرح کنند. یکی از انواع دیدگاههای مربوط به عدالت، رویکردی است که رابرت نوزیک بهعنوان یکی از اندیشمندان لیبرال و راست نو مطرح کرده که تحت عنوان عدالت استحقاقی شناخته میشود. پرسش پژوهش حاضر این است که بنیانهای فلسفی عدالت استحقاقی در آراء نوزیک چیست؟ بررسی حاضر با تحلیل آراء نوزیک به این نتیجه رسیده است که عدالت استحقاقی هنگامی معنا پیدا میکند که افراد بدون دخالت خودسرانۀ دولت به امور خود بپردازند و نقش دولت تنها محدود به دفاع از مالکیت خصوصی افراد، حفظ و حراست از آنها و همچنین فراهم کردن فرصتهای برابری برای آنان، نسبت به تحقق آن بکوشند. در این رویکرد، اصل بر این است که عدالت استحقاقی نتیجه تلاش و کوشش فردی، احترام به مالکیت افراد در معنای حقیقی، پذیرش آزادی انسان در معنای فلسفی و سیاسی آن و کوشش برای رفع موانع که باعث سلب آزادی مالکیت و آزادی از نتایج فعالیت اقتصادی انسانی میشوند. در نهایت اینکه در چارچوب عدالت استحقاقی که آزادی مقدمه رسیدن به آن است، افراد یک جامعه به رشد و شکوفایی فردی میبرسند. در این شیوه از عدالت، افراد به حکم اینکه انسان اند از حقوق طبیعی برابری برخوردارند و هیچکس نمیتواند مانع نقض و یا نادیده گرفتن آنها شود. در مقاله حاضر از روش توصیفی ـ تحلیلی و ابزار کتابخانهای استفاده شده است.